Author Archives: Ivo D.

Gradina Gat

Posted on by
3
Pogled s gradine Gat prema Kazancima

Pogled s gradine Gat prema Kazancima

Gradinsko naselje Gat

Gatačko polje je dinarsko kraško polje, koje se rasprostire na površini od 61 km² sa najnižom nadmorskom visinom od 850 m. Na istaknutim brdskim uzvisinama uz rubna područja gatačkog polja, nalazi se više gradinskih naselja. Gradinsko naselje Gat nalazi se na istoimenom brdu, koje je smješteno na južnom rubu gatačkog polja, iznad naselja Novi Dulići – Galešine u općini Gacko. Najviši dio gradinskog naselja nalazi se na 1100 m/nv, dok se niži dijelovi naselja rasprostiru na nekoliko nižih brdskih terasa koje su utvrđene suhozidnim bedemima. Relativna visinska razlika od oko 200 m u odnosu na polje, osigurava izvrsnu preglednost okolnog terena i vizualnu komunikaciju sa ostalim gradinskim naseljima. Continue reading →

Gradina Veliki Žuželj

Posted on by
Reply

Gradinsko naselje Veliki Žuželj

Sjeverni bedem gradine V.Žuželj

Sjeverni bedem gradine V.Žuželj

Na najzapadnijem uzvišenju brdskog masiva Crnice, na brdu Veliki Žuželj u mjestu Miletina, nalazi se najveće gradinsko naselje zapadno od Neretve. Zahvaljujući relativnoj visinskoj razlici od 150 m, gradinsko naselje Žuželj dominira nad okolnim prostorom. S gradine na Velikom Žuželju pruža se odličan pogled na okolni prostor, kao i izvrsna vizualna komunikacija sa gradinskim naseljima u neposrednoj blizini. U uskom nizinskom prostoru između brda Miletine i Žuželj, nalazili su se pretpovijesne komunikacije koje su vodile iz doline Trebižata i studenačkog polja prema današnjem području Brotnja, na osnovu kojih  su kasnije izgrađeni putovi u rimsko doba. Gradinsko naselje Žuželj odlikuju moćni suhozidni fortifikacijski bedemi, koji ograđuju gradinski prostor nepravilnog  četvrtastog oblika.

Continue reading →

Devastacije lokaliteta I. dio

Posted on by
1
Primjer devastacije nadgrobnog kamenog tumula

Primjer devastacije nadgrobnog kamenog tumula

Devastacije arheoloških lokaliteta

Tijekom posljednjeg ratnog razdoblja u Bosni i Hercegovini, došlo je do brojnih devastacija arheoloških nalazišta, kao i do razaranja pojedinih cjelina bosanskohercegovačkog graditeljskog nasljeđa. Devastacije arheoloških nalazišta nastavljaju se sve do danas. U ovom prilogu predstaviti ćemo nekoliko primjera devastacija prethistorijskih arheoloških nalazišta na hercegovačkom području. Najugroženiju kategoriju spomenika čine prethistorijska nalazišta poput nadgrobnih tumula (gomila) i gradinskih naselja, potom slijede srednjovjekovna groblja i antički lokaliteti. Kameni nadgrobni tumuli odnosno kamene gomile čine najbrojniju skupinu ugroženih arheoloških lokaliteta. Continue reading →

Grobni tumuli u Hercegovini

Posted on by
Reply
Veći brončanodobni tumul

Veći brončanodobni tumul

Najbrojniju grupu prethistorijskih nalazišta u Hercegovini, čine nadgrobni spomenici pod nazivom tumuli, gomile, gromile ili humke. Kameni tumuli zastupljeni su u velikom broju na području cijele Hercegovine i Zadinarja, dok su kameno zemljani tumuli više zastupljeni na području Gornje Hercegovine i Bosne. Grobni tumuli (gomile) podizani su u čast jednog ili više pokojnika, na mjestima povoljnim za njihovu izgradnju i obavljanje pogrebnih rituala. Dimenzije tumula kreću se od nekoliko metara pa do 30 m u promjeru baze, koja može biti kružnog, eliptičnog ili nepravilnog oblika. Nakon odabira povoljnog mjesta za podizanje tumula, gradila se kamena grobna konstrukcija u obliku ciste (škrinje), sa po dvije uzdužne i poprečne strane od kamenih ploča. Prosječna dimenzija kamenih cisti iznosi 100 x 45 cm, unutar kojih su polagani posmrtni ostaci pokojnika u zgrčenom (hocker) položaju. Ponekad se u grobnoj cisti tumula može nalaziti više osoba, a ponekad grobna cista može biti prazna, koja je posvećena osobi određene prethistorijske zajednice čiji posmrtni ostaci nisu nađeni (kenotaf). Continue reading →

Gradinsko naselje u Služnju

Posted on by
Reply
Gradinsko naselje Berišica, Služanj, Čitluk

Gradinsko naselje Berišica, Služanj, Čitluk

Na području današnjeg naselja Služanj u općini Čitluk, nalazi se prethistorijska gradina na brdu Berišica. Gradinsko nalazište na brdu Berišica dominira nad okolnim prostorom, zahvaljujući relativnoj visinskoj razlici od 50 do 60 metara. Odličan vizualni pregled okolnog terena, relativno ravno brdsko tjeme i strme kraške padine brda Berišice, bili su ključni elementi pri odabiru ovog lokaliteta za podizanje gradinskog naselja tijekom ranog brončanog doba. U neposrednoj blizini brda Berišice, nalaze se brojni prethistorijski arheološki lokaliteti, među kojima je važno spomenuti broćanska gradinska naselja i brojne kamene tumule (gomile). Continue reading →

Arheološka istraživanja u Rapovinama kod Livna

Posted on by
2
Predromanička crkva Sv.Petra u mjesnom groblju Rapovine, Livno

Predromanička crkva Sv.Petra u mjesnom groblju Rapovine, Livno

Naselje Rapovine smješteno je 3 km jugozapadno od Livna. Na brijegu iznad naselja Rapovine nalazi se mjesno katoličko groblje (767 m/nv), koje je od ranije poznato u stručnoj literaturi kao potencijalni arheološki lokalitet. Livanjski župnik fra Ante Brešić, našao je 1885. godine arhitrav predromaničke oltarne pregrade s natpisom, koji je bio ugrađen kao spolija jednog  groba na groblju u Rapovinama. Arhitravna greda čuva se u Zemaljskom muzeju u Sarajevu, a livanjski Franjevački muzej u Gorici posjeduje gipsanu kopiju. Arhitravna greda ukrašena je karakterističnim motivima za predromaničko razdoblje,  u donjem frizu grede isklesan je dedikacijski natpis rustičnom kapitalom na latinskom jeziku. Natpis govori o posveti crkve sv. Petru Apostolu ( …FERE DIGNATVS EST AT HONORE(M) BEATI PETRI AP(OSTO)LI P(RO) REMEDIO ANIME SVE…) Iz natpisa se očituje izvorni crkveni titular Sv. Petar, kao i zavjetni dio uklesanog teksta u formulaciji pro remedio anime sve odnosno u prijevodu za spas svoje duše.  Continue reading →